Шәкен Айманов

Шәкен Кенжетайұлы Айманов - қазақ, советтік актері, кинорежиссер. 

КСРО халық әртісі (1959).

1940 ВКП (б)  мүшесі.

1914 жылы 15 ақпанда Павлодар облысының Баянауыл ауданында дүниеге келген.

1928 жылы орта мектепті бітірді. 1931-1933 жылдары Семейдегі Қазақ институтында оқыды.1933 жылы Алматыға келіп, театрға жұмысқа қабылданды, 1947-1951 жылдары театрда бас режиссер болды. Оның ең жақсы рөлдері: Ақан серi (Ғ. М. Мүсіреповтің «Ақан-серi Ақтоқты»),  Қобыланды (М. О. Әуезовтің «Қарақыпшақ Қобыланды» ), Казанцев  (М. Әуезовтің «Түнгі сарын»), Тихон (А. Н. Островскийдің  «Найзағай» ), Иван Шадрин (Н. Ф. Погодиннің «Қарулы адам» ), Петруччио (Ш. П. Шекспирдің «Тұңғиықтың жасалуы»), Отелло (У. Шекспирдің «Отеллосы»).

1938 жылдан бастап киноға түсті.

1954 жылдан бастап «Қазақфильм»  киностудиясының кинорежиссері.

1963 жылдан бастап КСРО композиторлар одағы үкіметінің бірінші хатшысы.

Қазақ КСР Қарулы Күштерінің аудит жөніндегі депутаты болып сайланды.

КСРО депутаты болып сайланды (4 және 7 шақырылым)

Ағасы - КСРО халық әртісі, Қазақ опера және балет театрының режиссері, Кенжетаев Каукен Кенжетайұлы (1916-2008).

Ұлы – Мұрат Айманов (1939-1993); Немересі — Дина Айманова (1972 т.ж.), әнші; Шөбересі — Далер Айманов (1995 т.ж.), суретші-дизайнер; Қызы — Майра Айманова (1938—1993), опера әншісі; Күйеу баласы — Асанәлі Әшімов, КСРО халық әртісі. Шәкен Айманов 1970 жылы 23 желтоқсанда қаза тапты. Алматыдағы орталық зиратта жерленді.

2007 жылы Ш. Аймановқа «Экран шебері» атағы берілді.

Кинодағы рөлдері:

• 1938 Амангелді — эпизод
• 1940 Райхан — Сәрсен
• 1943 Ақ  раушан / Белая роза — Жақпан
• 1945 Абайдың әні / Песня Абая— Шәріп
• 1948 Алтын мүйіз — Жакен Досанов
• 1952 Жамбыл — Жамбыл
• 1956 Біз осында тұрамыз — Беисов

• 1957 Біздің сүйікті дәрігер/ Наш милый доктор — драмалық  актёр
• 1960 Бір ауданда / В одном районе — Сабир Баянов

• 1964 Жылмиған өтірікші / Безбородый обманщик — Алдар-Көсе
• 1968 Тақиялы періште / Ангел в тюбетейке — камео
• 1969 Найзатастың етегінде  / У подножья Найзатас  — Бейсембай

Режиссер:

• 1954 Дала қызы / Дочь степей (К. Гаккелмен бірге)
• 1954 Махаббат туралы дастан / Поэма о любви (К. Гаккелмен бірге)
• 1956 Біз осында тұрамыз / Мы здесь живём
• 1957 Біздің сүйікті дәрігер / Наш милый доктор
• 1960 Бір ауданда / В одном районе
• 1961 Песня зовёт / Ән шақырады
• 1962 Перекрёсток / Тоғысқан тағдырлар
• 1964 Безбородый обманщик / Жылмиған өтірікші
• 1966 Земля отцов /  Әкелер жері
• 1968 Ангел в тюбетейке / Тақиялы періште
• 1970 Конец атамана / Атаманның ақыры

Сценарист:

• 1960 Бір ауданда  / В одном районе (И. Саввинмен бірге)
• 1961 Ән шақырады  / Песня зовёт  (К. Сатыбалдин және М. Ерзинкянмен бірге)
• 1964 Жылмиған өтірікші / Безбородый обманщик  (Л. Варшавскиймен бірге)
• 1968 Тақиялы перішті / Ангел в тюбетейке (Я. Зискиндпен бірге)
• 1969 Найзатастың етегінде / У подножья Найзатас (Т. Маткаримовпен бірге)

Көркемдік жетекші:

• 1959 Өмір жолы / Дорога жизни
• 1966 Ән қанаты / Крылья песни

Дыбыстаған:

• 1968 Ақсақ құлан (анимац.)

Жүлделері мен марапаттары:

• Қазақ КСР-нің  халық әртісі (1947)
• КСРО халық әртісі (1959)
• Үшінші дәрежелі Сталин сыйлығы (1952, М.Әуезовтың «Абай» спектаклінің қойылымы үшін)
• К.Байсейітова атындағы Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығы (көркемдік жетекшілігі үшін,1967, «Ән қанаты» фильмі)
• К.Байсейітова атындағы Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығы (1972, «Атаманның ақыры» фильмі)
• Ленин Ордені (1967)
• Еңбек Қызыл Ту Ордені (1946)
• «Құрмет белгісі» екі орден
• «Ерен еңбегі үшін» (1940)
• «Ұлы Отан соғысындағы ерен еңбегі үшін» медалі,1941-1945 ж.
• Бүкілодақтық кинофестиваль (Үшінші сыйлық, 1958, «Біз осында тұрамыз» фильм)
• Ташкенттегі Азия және Африка халықтарының халықаралық кинофестивалі (естелік диплом, 1958, «Біздің сүйікті дәрігер» фильмі)
• Орта Азия Республикалары және Қазақстан кинематографистерінің көрсетілім-байқауы (үздік режиссерлік жұмыс, 1963, «Тоғысқан тағдырлар» фильмі)
• Орта Азия Республикасы және Қазақстан кинематографистерінің көрсетілім-байқауы («Таулы шыны» жоғары сыйлығы және үздік ойын фильмі бірінші дәрежелі дипломы,1967, «Әкелер жері»)
• Орта Азия Республикасы және Қазақстан кинематографистерінің көрсетілім-байқауы (Диплом, 1969, «Тақиялы періште» фильмі)

Естеліктер:

• Ш.Аймановтың шығармашылығына арналған «Шәкен Айманов» деректі фильмі түсірілді (1974).
• Алматыдағы көшеге және «Қазақфильм» киностудиясына Шәкен Аймановтың есімі берілді, режиссердің тұрған үйіне ескерткіш тақта орнатылды.
• «Қазақфильм» киностудиясының ауласына мәрмәр бюст орнатылды. Киностудияда Аймановқа арналған мұражай-бөлме бар.
• Павлодарда Шәкен Айманов атындағы кинотеатр ашылды.
• Алматыда 2003 жылдан бері жыл сайын «Шәкен жұлдыздары» ойын және анимациялық фильмдер фестивалі өтеді.