Қылмыс жанрындағы отандық 10 фильм
Бүтін бір киноның жанрын немесе өздері елестете отырып шығаратын жанрлардың моральдық-эстетикалық координаттарын жиі жасауға тырысатын елдер бар. Мысалы, американдық вестерн, гонконгтық атыс-шабыстар, француз ромкомдар. Әрине, қазақстандық кинематографистер ешқандай жанрды ойлап шығармайды. Бірақ, менің ойымша, бізге көбірек сай келетін киноның екі бағыты бар: роуд-муви және қылмыстық фильмдер. Бұл фильмдер біздің еліміздің географиясы мен менталитетіне сәйкес келеді. Неге зәру болсақ, соны түсіреміз. Өз уақытысындағы «нені көрсем, соны ән қылып айтамын» деген ақындар сияқты. Осы он фильмнен киномыздағы ғана емес, сонымен қатар өзіміздегі өзгерістерді де байқай аламыз.
Режисері: Рашид Нұғыманов
Жылы: 1988
Уақыттың серпінін дәл анықтай отырып, «саналы қара жауынгердің» тарихын біздің санамызға енгізген Нұғыманов түсірген фильм. Бұл фильммен көп нәрсе байланысты, дегенмен Алматыдағы сексенінші жылдардың соңындағы қылмыстарды сипаттайтын сюжеттік бөлігі нақты әрі айқын көрсетілген. Сол кездің өзінде-ақ «Ине» фильмінен сол кезеңдегі тарихтың бұзылуы (Соловьевтің «Асса» фильмінде де) байқалады, тіпті еркіндік сезіледі. Сондай-ақ, таяу онжылдықтағы тоқсаныншы жылдардағы қылмыстың өркендеуін шебер жеткізе білген.
Режисері: Дәрежан Өмірбаев
Жылы: 1998
Ал Өмірбаевтың «Адам өлтіруші» фильмі осы қараңғылықтың кесірінен халықтың әбден қалжырап, жүдеген күндерін көрсетеді . «Өзгеріс кезінде дүниеге келуден Құдай сақтасын» деген қытай мақалын эпиграфқа алсақ, қылмыс тек елдің ғана емес, сонымен бірге кинотеатрдың көтерер өзекті тақырыбына айналды. Кейбіреулер ойлағандай, «қылмыстық кинотеатр» деп аталатын жаңашылдық Сатаевтың келуімен емес, «Қазақтың жаңа толқыны» өкілдерінің әсерінен өсе бастады. «Адам өлтіруші» сол кезеңді дәл көрсете білді және қазір де, бірнеше жыл өткеннен кейін, сол адамдарды көріп ойға батасың. Өзгеріс әр кезеңде болғандықтан, мұндай дәуірде дүниеге келмеу мүмкін емес шығар.
Режиссері: Гүлшат Омарова
Жылы: 2004
Екі мыңыншы жыл басталды. Аласапыраннан жеке тақырыптар, фильмдер, режиссерлар қалыптастып келеді, «кішкентай адамдарды», «артық» кейіпкерлерді түсіретін «жуас режиссерлер» (кейбіреулері бұл жастарды осылай атады) пайда бола бастады. Қылмыс азайғандай болды, барлығы басқа жолдарды, тәсілдерді, жүйені іздей бастады. Шиза сынды жалғыз қалған, барлығын жоғалтып, ешбір мақсатсыз жүретіндер пайда болды. Фильмдерден сол кезеңдердегі салқындықты сезінесіз.
_942m.jpg)
Режиссері: Ақан Сатаев
Жылы: 2007
«Рэкетир» - бұл жаңашыл қадам. Осы фильмнен әрі «Көшпенділерден» кейін-ақ болашақта қазақ кинематографиясының қалай қарқын алатыны белгілі болды. Елдегі көптеген мектеп оқушыларының өмірлік құндылықтарын айқындайтын фильмнің дисктері мектептер мен университеттердің дәліздерінде таратылды. Фильмнен кейін адамдар Жан есімді адамдарға қырын қарап жүрді, ал жаңа туған нәрестеге Руслан және Ақан деген есімдер берілді. Сатаевтың бағыт беруші жұлдызы, оның жұлдызды кезеңі, Ақанның көзқарасындағы «Ивановтың балалық шағы» фильмі қылмыс тақырыбын аша түсті. Бірнеше жыл бойы 90-шы жылдардың сәнін тудырған фильм.
_1cm4.jpg)
Режиссері: Фархат Шәріпов
Жылы: 2010
Алматыдағы «алтын» жастар осы фильм арқылы халықтың назарына ілікті. Қамқорсыз қояндар, сары Porsche, кәсіпкер Шәріповтің қылмыстың өзі емес, қылмыстың балалары – «Ертегі» сенсорлы телефондар әлі дұрыс таралмай, клубтар сәнге айналған кезді жақсы көрсете білген. Кейбір тұлғалардың осы фильмнен кейін нағыз іс-әрекеттері көріне бастады. «Қағанат» экраннан көрсетілді, байлықта өмір сүріп, қару-жарақпен жүру сәнге айналды.
_2i1v.jpg)
Режиссері: Ақан Сатаев
Жылы: 2011
Топтамамыздың өзегінде қылмыстық жанр ғана емес, Ақан Сатаев та бар, себебі бұл түсінік пен адам бөлінбейді. Екеуімен «түсінік» сөзі тығыз байланысты. «Ликвидатор» - мұнайдың шынымен сұранысқа ие болған сәті, «Еуразия» кинофестивалі әлемдік деңгейдегі көптеген жұлдыздарды шақыра алады, ал біздің режиссерлер оларды түсіреді. Винни Джонс, Арманд Ассанте, Майкл Мэдсен өзіміздің адамдарымызға айналды. Бұл кеңсе, әйнек, пластик, пенжектер эстетикасының қызған кезі. Жасандылық тақырыбы. Қылмыс ескірді, біртіндеп жоғары-төмен жылжып отырды.
_ni3d_zief.jpg)
Режиссері: Асқар Ұзабаев
Жылы: 2014
«Боксшы жолы» - қылмыстық емес, ұмтылыс пен спорт туралы баяндайтын фильм ғой дейтін шығарсыз. Бірақ ойланып қарасаңыз, мұнда адамдар өздерінің уақыттарынан бұрын қайтыс болады, олар үстемдік сезімге ие - зұлымдық пен қылмыстың атомдық бөлшектеріне айналған. Бұл жүйенің кейбір өкілдері шынымен де өсті, ал кейбірі Димаш Ахимовтың кейіпкері сияқты базар нарығындағы деңгейге жетті.
Режиссері: Ақан Сатаев
Жылы: 2014
Мектеп оқушыларының махаббаты бізге жеткіліксіз. Біз халықаралық атаққа, үлкен жетістікке жетуді көздейміз. Осы себепті, батыс кинотеатрына жақындап, «Хакер» сияқты фильмдер түсіруге немесе үлкен кинокомпанияларға туындымызды сатуға тырысамыз. Оларда қылмыстық драма жанры дамып кеткен, сондықтан қалдырылды. Бұл қоюшының керемет амбициясы бар. Өкінішке қарай, оның мақсаттарына еліміз сай емес, Голливудқа жақындауымыз үшін барлығы сай болуы қажет емес пе?
_3v9d.png)
Режиссері: Нұртас Адамбай
Жылы: 2016
Копполдан «Клан Сопраноны» көрдің бе деп сұрағанда, ол ұры-қарыларға қызығушылық танытпайтынын айтқан болатын. Менің ойымша, Сатаев Н. Адамбайдың «Тараз» қылмыстық фильміне дәл солай жауап берген болар еді. Мен фильмді дәл осылай атамас едім - тым жалпылама айтылған сөз. Хикаясы да ортақ: оқиғаның қай жақта және қашан болғаны түсініксіз (мүмкін, атауы Астанада емес, нақты қай жерде болғанын түсіну үшін қойылған шығар), кейіпкерлер де жалпылама. Соңында, тиісінше, оларға аяушылық танытпайсың. Түсініксіз әрі ауыр қылмыс, түсініксіз кісі өлімі бар.
_gyjg.jpg)
Режиссері: Олжас Ахметов
Жылы: 2017
Міне, апофеоз. Алдыңғы фильмдердің барлық кейіпкерлері бір жерде ұшырасады. «Шизадағы» бала, Тараздан қашқан жендеттер, жергілікті билік өкілдері, құқық қорғау органдары. Паноптикум, кунсткамера – заманауи қоғам бейнесі. Жиналған тәжірибе өмірді, қылмыс пен өлімді айқын түрде көрсетеді. Республикамыздың және зұлымдықтың хикаясы - бөлінбейтін, ажырамайтын заттар. Оларды кейде шатастыруға болады. Бұл қайғылы, қауіпті, көңілді.
пікірлер жоқ, бірінші болыңыз
Пікір қалдыру үшін